آموزشی و پژوهشی
سه شنبه, ۹ آبان ۱۴۰۲
بسمه تعالی
بازدید علمی دانشجویان گروه مهندسی معماری روز پنجشنبه مورخه 1402/08/04 از ساعت 7 لغایت 21 برگزار شد. در این بازدید که با حضور 32 نفر از دانشجویان معماری با سرپرستی مدیر گروه محترم معماری خانم دکتر صالحی و سه نفر از اساتید گروه با نام های آقایان دکترهاشمی و دکتر دست آهنین و خانم مهندس ثابتی برگزار شد. دانشجویان طبق اطلاع رسانی قبلی از ساعت 6:30 صبح در محوطه دانشگاه حضور یافته و ساعت 7:30 اتوبوس تدارک دیده شده توسط موسسه حرکت خود را به مقصد شهر زنجان آغاز کرد. بازدیدکنندگان بعد از توقف یک ساعته برای صبحانه و طی مسیر حدودا چهار ساعته، ساعت 12:30 به محل گنبد سلطانیه زنجان رسیدند و بازدید از گنبد با توضیحات اساتید و راهنمای حاضر در محل مذکور آغاز شد و سپس دانشجویان از تمامی قسمت های دیگر بنا بازدید کردند.
لازم به توضیح می باشد که گنبد سلطانیه از آثار ملی ایران و مناطق دیدنی زنجان است که در فهرست جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. این بنا از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به شمار می‌رود و دومین گنبد بزرگ آجری جهان بعد از گنبد کلیسای جامع فلورانس (سانتا ماریا دل فیوره) است. رتبه سوم گنبدهای بزرگ جهان نیز به گنبد مسجد ایاصوفیه استانبول اختصاص دارد.گنبد سلطانیه بزرگترین گنبد ایران است و نخستین نمونه گنبد دو پوسته در جهان به حساب می‌آید. این سازه در دوره ایلخانیان ساخته شده است و با رنگ فیروزه‌ای و ارتفاعی بلند از فاصله دور نیز دیده می‌شود. قسمت های مختلف گنبد سلطانیه عبارتند از: تربت خانه، سردابه، گنبدخانه، مناره ها و موزه گنبد سلطانیه.
گنبد سلطانیه، از نظر حجم، سبک معماری خلاقانه، تزیینات، رابطه فضاها، تناسبات موجود در اجزای مختلف، ایستایی و مقاومت بنا، استفاده هوشمندانه از مواد و موضوعات خاص برای تزیینات و زیبایی‌شناسی نمونه‌ای منحصربه‌فرد در معماری محسوب می‌شود و می‌توان آن را به‌عنوان نقطه تحولی در توسعه معماری اسلامی در آسیای مرکزی و غربی و تغییر سبک معماری از سلجوقی کلاسیک به دوره تیموری معرفی کرد.
گنبد سلطانیه اولین نمونه موجود از گنبد دو پوسته (دوجداره) در جهان است که اهمیت بسیاری از لحاظ تاریخی و معماری دارد. ارتفاع این گنبد حدود ۵۰ متر، قطر دهانه مرکزی آن ۲۵٫۵ متر و قطر خارجی آن ۳۸ متر است. گنبد سلطانیه ۱۶۰ سانتی‌متر ضخامت دارد و فضای خالی بین دو پوسته یا جداره آن ۶۰ سانتی‌متر است.
دو جداره بودن گنبد سلطانیه با ایجاد فضایی توخالی، بنا را در مقابل زلزله مقاوم کرده است؛ نکته‌ای که هوش معمار این بنا را به ما نشان می‌دهد. قوس این گنبد بسیار تند و کشیده است و از نظر دهانه، ارتفاع و ساختار، قابل مقایسه با هیچ بنایی در ایران نیست. در نمای بیرونی گنبد و در هر هشت ضلع آن طاق‌نما‌هایی به چشم می‌خورند که در واقع بخشی از تزیینات سازه هستند.
از بنای گنبد سلطانیه در گذشته استفاده‌های بسیاری شده است که در میان آن‌ها می‌توان به برگزاری مراسم قرآن‌خوانی به‌صورت گروهی، برگزاری مراسم و نماز و دعا و سایر مناسک‌های مذهبی، برگزاری کلاس‌های آموزشی و درس، دایر کردن مکتب و دانشگاه، اقامت کوتاه مدت و حتی مکانی برای پذیرش بیمارها اشاره کرد؛ بنایی که امروزه به‌عنوان یک جاذبه گردشگری شناخته می‌شود.
در ساخت گنبد سلطانیه از خاک نجف و کربلا استفاده شده است. سلطان محمد خدابنده پس از عدم موفقیت در انتقال جسد علی (ع) و امام حسین (ع) به آرامگاه سلطانیه، دستور داد خاک نجف و کربلا را به این شهر بیاورند تا در ساخت این بنا از آن‌ها استفاده کنند. روی دیوارهای محراب و رو‌به‌روی درب بنا، سوره الملک با استفاده از تربت امام حسین (ع) به دو خط ثلث و کوفی نوشته شده است و به همین علت این قسمت به تربت خانه شهرت دارد. پلان بنای گنبد سلطانیه هشت ضلعی بوده است. این بنا هشت درب، هشت ایوان و هشت مناره قرینه نیز داشته است. علت دقیقی استفاده از عدد هشت در ساخت این بنا مشخص نیست؛ زیرا این عدد مانند عدد هفت یا ۱۲ مقدس به حساب نمی‌آید. با این وجود برخی از محققان، امکان ایجاد ساعت آفتابی را دلیل این کار می‌دانند و برخی نیز معتقد هستند استفاده از این عدد برای استحکام بنا بوده است. عده‌ای نیز بر این باورند که گنبد سلطانیه با الهام گرفتن از هشت درب بهشت به‌صورت هشت ضلعی ساخته شده است.تزئینات گنبد سلطانیه عبارتند از: استفاده از نقوش اسلامی، استفاده از رنگ آبی،تزئینات چوبی و استفاده از کتیبه های گنبد.
دانشجویان بعد از بازدید از محل گنبد سلطانیه و توقف برای صرف ناهار و استراحت، ساعت 16 حرکت به سمت تبریز را آغاز کردند. بازدید ساعت 21 شب بعد از رسیدن به تبریز در محل جلو درب دانشگاه از اتوبوس به اتمام رسید.
